داستان مسابقه جهانی برای ساخت واکسن کرونا

تب کرونا چند صباحی پس از کاهش قوانین سخت‌گیرانه در مورد تردد عمومی و رفع محدودیت‌ها از فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی مجدداً در اکثر مناطق جهان به راه افتاده اما با توجه تأثیرات مخرب اقتصادی تداوم و بازگرداندن محدودیت‌های اجتماعی، این امر دولت‌ها را برای پیدا کردن داروی قطعی درمان کرونا بویژه واکسن بیماری به تکاپو انداخته است. در این راستا کشورهای مختلفی از آزمایشات اولیه واکسن‌های کشف شده بر روی بیماران خبر داده اند تا در صورت موفقیت اولیه برای تولید انبوه روانه بازار شوند. اما این رقابت خود به محلی برای اختلاف و تنش میان دولت‌ها تبدیل شده است.

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، در حال حاضر ۲۳ واکسن ضد کرونا در جهان در حال آزمایش بالینی است که سه مورد آن‌ها در حال یا آغاز آزمایش مرحله سوم و نهایی در فاز بزرگتری هستند.

پیش از این امار نیز در 8 آوریل (19 فرودین) سایت معتبر Nature.com  اعلام کرده بود "چشم انداز جهانی تحقیق و توسعه واکسن COVID-19 شامل 115 کاندید واکسن است که 73 مورد از آنها در حال حاضر در مراحل اکتشافی یا بالینی هستند".

واکسنهای آزمایش شده توسط Inovio، Moderna، CanSino Biologicals و انستیتوی پزشکی شن ژن ژنو در میان بهترین نامزدهایی که به پیشرفت های بالینی دست یافته بودند معرفی شدند.

در ادامه این گزارش به بررسی سابقه تلاشهای کشورها برای کشف واکسن کرونا از ابتدا شیوع این بیماری تاکنون، مهمترین دستاوردهای اعلام شده خواهیم پرداخت.

بحران بزرگ در آمریکا و آزمودن تمامی راه‌ها از سوی ترامپ

به فاصله چند ماه پس از شیوع کرونا در سطح جهانی ایالات متحده به یکی از اصلی ترین کانون های شیوه و مرگ و میر این اپیدمی تبدیل شد به صورتی که اکنون آمار تلفات این بیماری در آمریکا به رقم ۱۴۱ هزار نفر رسیده و تعداد مبتلایان نیز از 3 میلیون ششصد هزار نفر گذشته است. اما علاوه بر تأثیرات مخرب اقتصادی این بیماری بر آمریکا که موقعیت ترامپ را به فاصله 5 ماه تا شروع انتخابات ریاست جمهوری را متزلزل کرده است انتقاد از ناتوانی دولت در شیوع کرونا و ممانعت از افزایش تلفات به محلی برای زیر سوال بردن توانایی دولت ترامپ توسط دموکراتها تبدیل شده است.

بر همین اساس دولت ترامپ از ماه ها پیش به تکاپو برای تهیه واکسن کرونا افتاد.

16 مارس (27 اسفند 99) موسسه ملی بهداشت ایالات متحده پس از اعلام موفقیت نتایج اولیه آزمایش واکسنی بر روی حیوانات با نام mRNA-1273، اعلام کرد که آزمایش آن را بر روی 45 فرد سالم ، از 18 تا 55 ساله را آغاز می کند. این آزمایش توسط مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده و شرکت بیوتکنولوژی Moderna Inc  مستقر در ماساچوست بود و مقرر شده بود که شش هفته طول بکشد .

در ادامه تلاش های ایالات متحده برای تهیه واکسن به اختلاف میان واشنگتن و پاریس انجامید. در 13 مه (24 اردیبهشت) سانوفی ، غول داروسازی فرانسوی اعلام کرد واکسنی که در دست ساخت دارد را ابتدا به ایالات متحده می دهد زیرا این کشور بودجه اولیه تحقیق را تأمین کرده بود. این امر به طوفانی سیاسی تبدیل شد و کاخ الیزه این امر را غیرقابل قبول خوانده و ادوارد فیلیپ نخست وزیر سابق، مدیرعامل سانوفی را برای توزیع واکسن در فرانسه احضار کرد.

ناکامی در ساخت واکسن قطعی کرونا و تداوم افزایش تلفات در آمریکا منجر شد تا واشنگتن به عنوان بخشی از عملیات موسوم به Warp Speed  ​به ​شرکت نوواکس ( Novavax) برای تولید 100 میلیون واکسن NVX ‑ CoV2373 مبلغ 1.6 میلیارد دلار پرداخت کند که موعد تحویل آن در اواخر سال 2020 اعلام شده است.

گرگوری گلن مدیر تحقیقات شرکت بیوتکنولوژی نوواکس که مقر آن در ایالات متحده آمریکا است، اعلام کرد مرحله اول آزمایش واکسن با چند داوطلب در استرالیا آغاز شده است.

همچنین شرکت Regeneron Pharmaceuticals  برای تهیه واکسن ساخته خود با نام REGN-COV2 ، 450 میلیون دلار دریافت کرد تا در صورت موفقیت آمیز بودن آزمایشات بالینی ، این محصول بلافاصله در ایالات متحده عرضه شود.

اما در یکی از آخرین تلاشها 15 ژوئیه (26 تیر) دکتر آنتونی فاسی ، کارشناس ارشد بیماریهای عفونی دولت ایالات متحده اعلام کرد نتیجه تحقیقات مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده و شرکت بیوتکنولوژی Moderna Inc  را مثبت ارزیابی شده و قرار است پس از آزمایش 30،000 نفری وارد مرحله نهایی شود.

اما با وجود این اقدامات و امیدواریها که از سوی دولتمردان آمریکایی اعلام می شود کرونا همچنان در این کشور تلفات میگیرد و نظرسنجی ها نشان می دهد منتقدان عملکرد کاخ سفید در بحران کرونا رو به افزایش هستند.

تلاش‌های اروپایی برای ساخت واکسن

ورود کرونا به اروپا عملاً به محلی برای تشدید اختلافات میان اعضای اتحادیه اروپایی تبدیل شد. از مصادره محموله‌های بهداشتی یکدیگر تا عدم رغبت اولیه در کمک‌رسانی به کشورهای بحران زده.  

با این حال 24 فروردین این اتحادیه بودجه 80 میلیون یورویی را برای تحقیقات در مورد واکسن اختصاص داد که عمدتاً برای حمایت از شرکت بیودارویی آلمانی CureVac در نظر گرفته شد.

در همین ماه انستیتوی ملی بهداشت و تحقیقات پزشکی فرانسه اعلام کرد آزمایشهای بالینی برای بررسی اثرات واکسن BCG  علیه کروناویروس در هلند ، آلمان ، فرانسه ، اسپانیا و استرالیا آغاز شده است.

دو شرکت GSK  (GlaxoSmithKlin) انگلیس و سانوفی فرانسه در همکاری مشترک اعلام کردند آزمایش های بالینی را برای نیمه دوم سال 2020 آغاز خواهند کرد تا در صورت موفقیت آمیز بودن این آزمایشات واکسن را تا نیمه دوم سال 2021 در دسترس عموم قرار دهند.

از طرف دیگر شرکتPfizer  آلمان در اوایل اردیبهشت از آغاز کارآزمایی های بالینی واکسن کروناویروس ساخت خود خبر داد.

در همین ماه دانشگاه آکسفورد انگلیس نیز با استفاده از کمک 51 میلیون یورو دولت اعلام کرد که آزمایشات انسانی را برای واکسن کروناویروس با نام AstraZeneca  آغاز کرده است. در آن برهه مت هنکوک وزیر بهداشت کابینه محافظه کاران گفت این دارو از 80 درصد موفقیت برخوردار بوده است.

سپس در 22 ماه مه (3 خرداد) آکسفورد اعلام کرد که ساخت واکسن وارد فاز دوم شده است ودر این مرحله بیش از 10،000 بزرگسال و کودک در کارآزمایی بالینی شرکت می کنند که ده برابر بیشتر از مرحله اول است.

روسیه پیشتاز ارسال واکسن به بازار

پس از آنکه روز چهارشنبه گذشته «اولگا دوروخووا» مشاور طرح های علمی رئیس بخش سیبری آکادمی علوم روسیه از کشف پادتن کرونا خبر داده بود، روز جمعه دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین گفت: با پایان موفقیت آمیز آزمایش‌های واکسن کرونا، روسیه از جمله کشور‌هایی است که به تولید نهایی و انبوه این واکسن بسیار نزدیک شده است.

وی با اشاره به آزمایش موفق واکسن کرونا و ترخیص داوطلبان دریافت این واکسن گفت: اکنون کار پزشکان و مسئولان وزارت بهداشت روسیه این است که پس از حصول اطمینان کامل، نسبت به تولید واکسن اقدام کنند.

سخنگوی کرملین درباره موج دوم شیوع کرونا در روسیه گفت: در حال حاضر ما شاهد منحنی نزولی ابتلا به کووید-۱۹ هستیم و تعداد موارد روزانه ابتلا رو به کاهش است.

روسیه تاکنون چندین واکسن کرونا ساخته و آزمایش بالینی یکی از واکسن ها به پایان رسیده و نخستین گروه از داوطلبان روس شامل 18 نفر که واکسن کرونا به آنها تزریق شده بود از بیمارستان دانشگاه سیچینوای مسکو مرخص شدند. 

با این حال روز گذشته مرکز ملی امنیت سایبری انگلیس،  مسکو را متهم به حمله هکری برای سرقت اطلاعات مربوط به تحقیقات ساخت واکسن کرونا کرد. این نهاد سایبری مدعی شده این گروه که به «APT29» معروف است، به احتمال «قریب به یقین» متعلق به دستگاه اطلاعاتی روسیه است.

به گفته مرکز ملی امنیت سایبری انگلیس، آمریکا و کانادا نیز با این نظریه موافق هستند که این گروه متعلق به روسیه است. 

در پاسخ اما دمیتری پسکوف گفت که نمی داند چه کسی ممکن است به سیستم های رایانه ای شرکت داروسازی و مراکز پژوهشی انگلیس نفوذ کرده باشد.

وی افزود: اتهام انگلیس مبنی بر حمله هکری روسیه غیرقابل قبول است زیرا این ادعا بی پایه و اساس است.

کریل دمیتریف رئیس صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه نیز گفت که اتهام انگلیس به روسیه مبنی بر دست داشتن در حمله سایبری برای دزدیدن اطلاعات مربوط به ساخت واکسن کرونا، تلاش برای خدشه دار کردن اعتبار واکسن کرونای ساخت روسیه است. 

وی که در ساخت واکسن و داروهای کرونا سرمایه گذاری کرده است، گفت: همه این ماجرا تلاش برای مخدوش کردن واکسن روسی توسط کسانی است که از موفقیت روسیه در این عرصه می ترسند.

 دیمیتریف افزود: واکسن کرونا ساخت روسیه می تواند قبل از واکسن کشورهای دیگر وارد بازار شود و موثرترین واکسن باشد. 

واکسن چینی در فاز نهایی

دولت چین نیز که خود محل اولیه شیوه بیماری کروناویروس بوده در این مدت بارها از تلاشها برای ساخت واسکن خبر داده است. اما در آخرین اطلاع‌رسانی «سینوفارم» شرکت داروسازی دولتی چین، روز پنجشنبه از آغاز سومین و آخرین مرحله آزمایش بالینی واکسن ضد کرونا خود با همکاری مشترک شرکت هوش مصنوعی و محاسبات ابری مستقر در ابوظبی بر روی ۱۵ هزار داوطلب در امارات متحده عربی خبر داد.

آشیش کوشی، یکی از مدیران شرکت گروه ۴۲ امارات گفت این مطالعه که از روز چهارشنبه آغاز شده است اولین آزمایش فاز سوم یک واکسن غیر فعال شده در جهان است. واکسن‌های غیرفعال شده به خوبی شناخته شده اند و در برابر بیماری‌هایی مثل آنفلوانزا و سرخک استفاده می‌شوند.

گفته می شود انتخاب امارات متحده عربی از سوی این شرکت برای آزمایش واکسن به این دلیل بوده که حدود ۲۰۰ ملیت مختلف در آنجا ساکن هستند و تمرکز آن بر تحقیقات پزشکی و مبارزه با بیماری همه گیر است